Asgari ücret zammı sıfırlanıyor...

Asgari ücret zammı sıfırlanıyor... "Asgari"de Yaşayanlar - 9: Karaca Ailesi

Çalışma yaşamına yönelik çıkarılan mevzuatlar, yasalar, planlanan ve tasarı halinde olan çalışmalar "asgaride yaşayanlar" kapsamını günden güne genişletiyor. Genişletiyor çünkü yürürlüğe konulan hiçbir yasa ve uygulama emekçiler lehine bir sonuç doğurmuyor; aksine yeni çalışma biçimleri ile güvencesiz çalışma yaygınlık kazanıyor, buna bağlı olarak iş cinayetleri ve meslek hastalıkları hiç olmadığı kadar artış gösteriyor. Öte yandan işçiler sağlıksız ve güvencesiz koşullarda yaşam mücadelesi verirken, mobbing ve tacize maruz kalırken, kölece yaşam koşullarını sürdürürken sermayenin cebi işçinin kanından edindiği paralar ile dolup taşıyor.

Bu süreçte işçilerin sendikalı oldukları için işten çıkarılmaları, maaşlarını alamamaları, yaşanan işçi direnişleri ve dayanışma birlikteliğini de beraberinde getirmiştir. Mayıs ayında Zonguldak işçilerinin 4 aydır maaş alamamaları sonucu başlattıkları açlık grevi ve sendikalı olduğu için işten çıkarılan AVON Kozmetik işçileri bu direnişlerin son dönemdeki örnekleridir.

Tüm bu gelişmeler yanında işçi ölümleri de her geçen gün artıyor. İş cinayetleri raporunda da belirttiğimiz gibi Mayıs ayında en az 119, yılın ilk beş ayında ise en az 707 işçi yaşamını yitirdi. Kiralık işçiliğin uygulanmaya alınarak özel istihdam büroları aracılığıyla işe alımların gerçekleşmesi,  taşeronu kökten kaldırmak yerine özel sözleşmeli personel statüsü ile çalışma sektörünün her alanında taşeronun yaygınlaştırılması, kıdem tazminatının kaldırılması gibi çalışma yaşamına yönelik uygulamalarla iş cinayetlerinin artacağını söylemek şimdiden mümkün görünüyor. Emek piyasasını ilgilendiren bu uygulamalar ile özellikle çalışma yaşamı içerisinde göçmen, kadın ve çocuk emeği gibi emek piyasası içerisinde ucuz işgücü olarak çalıştırılan kesimler için olası iş cinayetlerinin ve meslek hastalıklarının çalışma gruplarına göre artacağı da ayrı bir konu olarak gündeme gelecek gibi görünüyor.

Öte yandan genelde tüm emekçileri ilgilendiren ancak özellikle asgari ücretli çalışanı zorlayacak yeni bir uygulama da önümüzdeki günlerde Mecliste olacak. Son günlerde mevzuat hazırlıkları tamamlanmak üzere olan ve uygulamada otomatik katılımı öngören Bireysel Emeklilik Sistemi (BES)`in hayata geçmesi durumunda 43 yaş altında olan yaklaşık 13 milyon çalışandan aylık 100 TL kesinti yapılarak devlete ek bir kaynak sağlanması planlanıyor. Bu durum halihazırda Ekim ayında gelir vergisi diliminin değişeceği asgari ücretlileri epeyce zorlayacak ve işçinin eline çok az bir para geçmesine sebep olacak.

Asgari ücretli işçilerin üç aylık periyotlarla aylık gelir-gider durumunu incelediğimiz bu çalışmamızda ise üç emekçi ailesinden biri olan Karaca ailesinin Mayıs ayı yaşam şartlarını değerlendirmeye çalışacağız. Kasım ayından bu yana gelir-gider açığı veren ailenin yaşam standartlarında ne gibi değişikler olduğunu, gelir ve giderleri arasındaki dengeyi nasıl sağlamaya çalıştıklarına dair incelemelerimiz olacak. Bu bağlamda aileyi kısaca tanıyalım…

KARACA AİLESİ

Fatma Karaca 46 yaşında evli ve telekomünikasyon sektöründeki büyük ölçekli bir şirkette temizlik elemanı olarak çalışan taşeron bir işçidir. Bunun yanında ayda 4 defa yarım gün evlere temizliğe gidiyor ve aileye ek katkıda bulunmaya çalışıyor. Eşi Yılmaz ise uzun bir süre inşaat işçisi olarak çalışmış ama iş kazası geçirmesi sebebiyle sonradan nalburda çalışarak geçimini sağlamaya başlamıştır ve hala aynı işyerinde çalışmaya devam etmektedir. Ailenin her iki bireyi de haftada 6 gün çalışıyor.

Karaca ailesinin çocukları yok; ancak akrabaları olan 19 yaşındaki üniversite öğrencisine, eğitim masraflarına destek olmak gibi maddi yardımdan öte manevi bir yakınlık duyduklarını belirtiyorlar. Aslen Erzurumlu olan aile İstanbul-Esenyurt ilçesinde kredi ile aldıkları bir evde ikamet ediyor.

Karaca ailesi ile ilk defa Kasım ayında tanışmıştık. Fatma Karaca çalıştığı işyerinde ihalenin el değiştirmesi ile farklı bir taşeron işletmeye bağlı olarak temizlik işlerini yaptığını ve asıl işyerinin başka bir yere taşınması sebebiyle onayı alınmadan işten çıkarma tehdidi altında Şubat ayından bu yana işyerinin yer olarak birbirinden uzakta iki ayrı yerinde temizlik işlerinde çalıştığını belirtiyor.

Kasım ve Şubat aylarında yapılan değerlendirmede ay sonunda gelirden fazla giderlerinin olduğunu belirtmiştik. Aradan geçen üç ay içerisinde ailenin durumunda harcama kalemleri arasındaki dağılım dışında fazla bir değişiklik bulunmuyor. Şimdi Karaca ailesinin Mayıs ayı gelir-gider durumunu inceleyelim.

Karaca Ailesinin 2016 yılı Mayıs ayı giderleri

Ailenin, toplam giderlerinin %34`ü kredi ile aldıkları ev ödemesi, %22`si gıda ihtiyacı ve%13`u da diğer kalemlerindeki harcamalardan oluşmaktadır. Kısacası, 

Karaca ailesinin Mayıs ayı aylık geliri

Karaca ailesinin aylık 2.620 TL gelirine karşılık 2.879 TL gideri olduğu görülmektedir. Dolayısıyla aşağıdaki tabloda da görüleceği gibi aile toplam 259 TL ile Mayıs ayını da Kasım ve Şubat aylarında olduğu gibi yine gelir-gider açığı vererek kapatabilmiştir. 

Karaca Ailesi`nin Mayıs 2016-Kasım 2015 ayları arasındaki gelir ve giderleri

Buna göre Karaca ailesinin aylar itibariyle gelir-gider dengesi de aldıkları ücret ve harcamalara göre değişkenlik göstermiştir ve genel durum aşağıdaki tabloda ana hatları ile karşılaştırılmaya çalışılmıştır.

Bu veriler doğrultusunda ortaya çıkan sonuçları şöyle sıralayabiliriz:

1- Karaca ailesinin Şubat ayına göre gelirlerinde %14; Kasım ayına göre ise %9 oranında düşüş olduğu görülmektedir. Çünkü Kasım ve Şubat aylarında ev işçiliğinden gelen ek gelir Mayıs ayında sağlanamamış olup ailenin toplam geliri sadece aylık ücretlerinden oluşmuştur. Bu sebeple aile en fazla açığı Mayıs ayında 259 TL ile vermiştir.

2- Ailenin Kasım-Şubat ve Mayıs aylarına ait gelirlerinin ortalaması 2835 TL, giderlerinin ortalaması ise 3027 TL‘dir. Buna göre aile üç aylık periyoda göre ay sonunda ortalama192 TL gelir-gider açığı vermektedir.

3- Bir işçi ailesi olarak Karaca ailesinin özelinde ve toplum genelinde asgari ücretin artışı yaşam standartlarında esaslı bir değişiklik yaratmamıştır. Aile ek gelir sağlayamadığı sürece salt aylık ücretleri ile geçinememektedir.

4- Ailenin üç aylık periyotlarda herhangi bir sağlık harcamasının olmaması sevindirici, ancak olası sağlık problemlerinde yapılacak sağlık harcamaları ailenin bütçesini doğrudan sarsabilir.  

5- Diğer taraftan Karaca ailesi ay sonunu rahat getirebilmek için herhangi bir kültür, eğlence, memleket ziyareti gibi sosyal harcamalara neredeyse hiç bütçe ayıramamaktadır. Memleketlerini çok özlediklerini ancak maddi durumlardan ve iş koşullarından kaynaklı hiçbir yere hareket edemediklerini  ifade etmektedirler. 

Sonuç olarak ne asgari ücret artışı ne de çalışma yaşamına yönelik düzenlemeler önümüzdeki dönemde emekçiler için olumlu yönde bir süreç çizmiyor. Yaşanan ve yaşanacak pek çok hak gaspının önümüzdeki dönemde ivme kazanmasına karşılık sınıf esaslı sendikal ve siyasal anlayışla bir mücadele yürütülmelidir. 

İletişim

http://www.guvenlicalisma.org

http://www.facebook.com/guvenli.calisma 

http://www.facebook.com/yanginkulesi 

http://twitter.com/guvenlicalisma

guvenlicalisma [at] gmail.com

0505 983 54 70 

İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi