ARTAN SOBA, ŞOFBEN, BACAGAZI ZEHİRLENMELERİNE DİKKAT!

Her yıl bilgisizlik ve ihmal nedeniyle soba, şofben, kombi ve bu cihazların bacalarından kaynaklanan karbon-monoksit zehirlenmesi sonucu birçok insan hayatını kaybediyor. TMMOB Makina Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi olarak birçok kez uyarıcı açıklamalarda bulunarak vatandaşları dikkatli olmaya, yetkilileri denetimler konusunda adım atmaya çağırdık. Son olarak 19 Aralık 2012`da bu yönde bir açıklama yapmıştık. 3 gün önce İstanbul Fatih`te bir otelde yaşanan kombi bacasından gaz sızması sonucu facianın eşiğinden dönülmüş 23 kişi zehirlenerek hastaneye kaldırılmıştı. Dün gece ise maalesef 5 yabancı uyruklu kişi yine karbon-monoksit zehirlenmesi sonucu yaşamını yitirdi. Ölenlerin ailelerine sabır diliyor, otelde zehirlenerek yaralananlara acil şifa diliyoruz.

Hidrokarbon içeren kömür ve doğalgaz gibi fosil yakıtların soba ile baca veya şofben ile baca bağlantılarının yanlış yapımı özellikle zehirlenmelere yol açabilmektedir. Bu konuda bazı hususları tekrar hatırlatmak isteriz.

ŞOFBEN KULLANIMINDA DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR

• Doğalgazla çalışan bir cihaz sisteme bağlanırken mutlaka ilgili gaz dağıtım şirketi ile irtibata geçilerek tadilat projesi için izin alınmalı, yetkili bir makina mühendisinin bulunduğu firma tarafından bağlanmalıdır.
• Şofben mutlaka bacaya bağlanmalı, baca bağlantısı olmayan (bina aydınlığına v.b. bağlı) şofben asla çalıştırılmamalıdır.
• Şofbenin monte edileceği mekan yeterli büyüklükte olmalıdır. Şofben mümkünse banyo yerine balkona veya başka bir mekana takılmalıdır. Şofbenin montajı mutlaka yetkili servis tarafından yapılmalıdır.
• Şofben zehirlenmeleri genellikle gaz kaçaklarından değil, yeterli havalandırma yapılmayan yerlerde oksijen oranının düşmesi sonucunda karbonmonoksit oranının yükselmesiyle gerçekleştiği için şofbenin kullanıldığı yere sürekli temiz hava girmesi sağlanmalı ve havalandırılmış mahal haline getirilmelidir.
• Şofben bacası mümkünse müstakil baca olmalıdır. Eğer şönt baca kullanılacaksa, dairenize ait baca ana bacaya üst kattaki baca seviyesinden bağlanılmalıdır ve baca mutlaka standartlara uygun olmalıdır.
• Tek kolonlu bacaya kesinlikle birden fazla bağlantı yapılmamalıdır.
• Şofbenin baca bağlantısı eğimli olmalıdır. Baca ile duvar arasında tam bir sızdırmazlık olmalıdır. Şofben borusu yatay mesafesi 2,5 m`den az olmalı ve baca bağlantısı zemine göre % 3 eğimle yapılmalıdır.
• Eğer bacalı uygulamalar yapılacaksa cihaz için gerekli olan yanma havasının temini için banyo kapısı havalandırma menfezleri yapılmalıdır.
• Cihaz hermetik olsa dahi banyo kapısı havalandırma menfezleri gereklidir.
• Bacalar yatak odalarından, merdiven sahanlığından, bina girişlerinden, havalandırma boşluklarından, çatı arasından, banyo ve tuvaletten geçirilmemelidir.
• Şofbende gaz kaçağı hissedildiğinde: Öncelikle gaz vanası ve tüplü ise tüp dedantörü kapatılmalı, değilse doğalgaz vanası kapatılmalı, elektrik düğmeleri açılıp kapatılmamalı, kibrit-çakmak gibi alev ve kıvılcım çıkartabilecek hiçbir işlem yapılmamalı, pencereler karşılıklı açılarak ortam havalandırılmalı, hızla gaz şirketi yetkilisi ve cihaz servisi servisi aranmalıdır.
• Cihaz alırken, mümkünse cihaz çalışır halde görülmeye çalışılmalıdır. Alınan cihazın kalite belgesi ve garantilerine dikkat edilmelidir.

BACALARDA DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR

• Pencere veya duvar delinerek yapılan bacalar çabuk soğuduğu için yalıtılması gerekir. Aksi halde soğuyan baca gazı içindeki su buharı yoğunlaşır ve baca çekişi azalır.
• Baca gazlarının soğumasını azaltmak, baca tepmesini önlemek ve hava şartlarının etkisini azaltmak için bacalar yalıtılmalı veya baca duvarı et kalınlığı en az 10 cm. olmalıdır.
• Pencere veya duvar delinerek yapılan bacada delinen kısımda mutlaka sızdırmazlık sağlanmalıdır.
• Yangın emniyeti için bacalar çatının mahyasından en az 50-80 cm yükseklikte olmalıdır.
• İdeal yanma için etkili baca yüksekliği en az 3,5 m, en fazla 5 m olmalıdır.
• Bacalara yağmur suları, kuşlar, ağaç yaprakları v.b. maddelerin girmesini engellemek için mutlaka başlık kullanılmalıdır.
• Rüzgarlı havalarda hava akışı yüksekten alçağa doğru gerçekleşir. Böyle havalarda, binanın çevresinde yüksek yapılar veya ağaç gibi engeller mevcutsa sık sık baca tepmesi meydana gelir.
• Dumanın geri tepmesini önlemek için bacaların en üst noktasının, çatının en üst noktasından 1 metre daha yüksek olması sağlanmalıdır.
• Baca şapkası takmayı ihmal etmeyin. Bacanız standartlara uygun yapılmış olmalı ve baca çekişini artırmak için baca yalıtımı yaptırılmalıdır.
• Tekniğine uygun imalatı, temizliği ve bakımı yapılmayan bacalar zehirlenmelere ve yangınlara neden olur. Bacalarınızı, kömür gibi fazla miktarda is bırakan yakıt kullandığınız takdirde 2 ayda bir, diğer yakıtları (sıvı ve gaz gibi) kullandığınız takdirde 3 ayda bir temizlettirin.

TMMOB Makina Mühendisleri Odası olarak, ölümlerin yaşanmaması için halkımızı dikkatli olmaya davet ediyor, yaşam alanlarında doğalgaz sobası, özellikle banyolarında şofben ve benzeri cihazları kullanmamaları konusunda uyarıyoruz. Hiçbir yetkiye sahip olmadan bu cihazların montajını, bakımını ve onarımını yapan firmaların yerel yönetimler tarafından denetlenmeleri gerektiğini hatırlatıyoruz.

Denetimsizlik Dikkat Çekiyor

Konunun bir diğer boyutu ise kamusal denetim yokluğudur. Son yıllarda birçok alanda artan iş kazaları ve yaşamını yitiren insan sayısındaki artış benzeri bir durumdur. Nedeni ise; ülkemizde kamusal denetimin tasfiye edilmesi, kamu kurumlarının birer vezneye dönüştürülerek hizmet kalitesinin düşmesi, teknik ve donanımlı kadro sayısının düşürülerek kurumların birçoğunun özelleştirilmesi, taşeron sisteminin yaygınlaştırılmasıdır. İşte bu koşullarda İGDAŞ ta özelleştirilmek istenmektedir. Takdiri kamuoyunu bırakıyoruz.

Öte yandan kamuoyunu bilgilendirme amaçlı yaptığımız açıklamaların medyada ve yazılı basında daha fazla yer bulması bu ve benzeri durumlar için önleyici olabilecek bir kamusal denetim olarak görülmeli, ilgili kurum ve kişiler bu konuda daha duyarlılığı artırıcı çalışmalar yapmalıdırlar.

Zeki ARSLAN

TMMOB MAKİNA MÜHENDİSLERİ ODASI

İSTANBUL ŞUBE YÖNETİM KURULU BAŞKANI